“…การหยุดชั่วครู่ จะช่วยยับยั้งคุณไม่ให้ตัดสินใจอย่างถาวรด้วยอารมณ์ชั่ววูบ…”
– จัสติน บาริโซ
✒️ เกี่ยวกับผู้เขียน ✒️ Marc Brackett.,Ph.D. (ดร.มาร์ค แบรกเก็ตต์) ผู้ก่อตั้งและผู้อำนวยการศูนย์ความฉลาดทางอารมณ์ มหาวิทยาลัยเยล ศาสตราจารย์ศูนย์ศึกษาเด็กมหาวิทยาลัยเยล ผู้นำทีมพัฒนา RULER แนวทางการเรียนรู้ด้านอารมณ์และสังคมโดยอิงหลักฐานเชิงประจักษ์ ซึ่งถูกนำไปใช้ในสถานศึกษาเกือบ 2,000 แห่งทั้งในสหรัฐอเมริกาและประเทศอื่น ๆ เขามุ่งให้การศึกษาแก่ผู้คนเรื่องคุณค่าของอารมณ์และทักษะที่เกี่ยวกับการใช้อารมณ์อย่างชาญฉลาด และยังให้คำปรึกษาแก่บริษัทชั้นนำต่าง ๆ ในการนำหลักการนี้เป็นส่วนหนึ่งของการฝึกอบรมพนักงาน และการออกแบบผลิตภัณฑ์
🎯 SUMMARY VIEW 🎯 : หนังสือกล่าวถึงเรื่องอารมณ์ด้วยมุมมองแบบวิทยาศาสตร์ในแง่ที่ว่าเราสามารถเรียนรู้ ฝึกฝน ควบคุม กระทั่งบ่มเพาะจนกลายเป็นทักษะความฉลาดทางด้านอารมณ์ได้ในมนุษย์ เพื่อมุ่งให้ทุกคนเป็นนักวิทยาศาสตร์ทางด้านอารมณ์มากกว่าจะเป็นผู้พิพากษา : ผู้เขียนให้ความสำคัญกับการปลูกฝังทักษะทางด้านอารมณ์โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเยาวชน ซึ่งการจะปลูกฝังให้กับพวกเขาได้นั้นย่อมต้องมีผู้ใหญ่ที่รู้จักการใช้ความสามารถทางด้านนี้ ในหนังสือจึงนำเสนอวิธีการทำงานที่ครอบคลุมทุกสภาพแวดล้อม ตั้งแต่บ้าน สถานศึกษา ไปจนถึงสถานที่ทำงาน อันเป็น 3 ส่วนหลักของพื้นที่อารมณ์ส่วนใหญ่ในชีวิต : เนื้อหาแบ่งออกเป็น 3 ภาคใหญ่ โดยภาคแรก จะเล่าถึงพื้นฐานความรู้ความเข้าใจและความสำคัญของความฉลาดทางอารมณ์ในมนุษย์ ภาคที่สองคือเนื้อหาหลักสำคัญในกระบวนการเรียนรู้ ซึ่งนำเสนอผ่านทักษะ RULER อันได้แก่ การรับรู้อารมณ์ที่เกิดขึ้น (Recognizing) การทำความเข้าใจ (Understanding) การระบุอารมณ์ความรู้สึก (Labeling) การแสดงออก (Expressing) และการควบคุมอารมณ์ (Regulating) ส่วนภาคสุดท้ายจะเป็นวิธีการประยุกต์ใช้ทักษะเหล่านั้นที่บ้าน สถานศึกษาตั้งแต่ระดับอนุบาลจนถึงมหาวิทยาลัย และที่ทำงาน : ด้วยเนื้อหาที่กล่าวมาข้างต้น เราเชื่อว่าหนังสือเล่มนี้เหมาะกับทุกคนอย่างยิ่ง ไม่ว่าคุณจะเป็นนักเรียนนักศึกษาที่ต้องแบกรับความกดดันทั้งภายในและภายนอก พ่อหรือแม่ที่กำลังหาวิธีเลี้ยงดูลูกให้ฉลาดเท่าทันอารมณ์ของตนเองให้ได้ ครูอาจารย์ซึ่งมีความสำคัญอย่างยิ่งเพราะอยู่ระหว่างช่วงพัฒนาการของเด็ก บุคคลวัยทำงานที่ควรมีสุขภาวะที่ดีกับช่วงที่ยาวนานที่สุดของชีวิต กระทั่งระดับผู้บริหารเองก็ยิ่งจำเป็นต้องมีทักษะเหล่านี้เพื่อความเจริญก้าวหน้าขององค์กร : ในสมัยก่อนอารมณ์มักถูกมองว่าเป็นสิ่งที่เอาแน่เอานอนไม่ได้ และการวัดความสามารถของมันก็ไม่อาจใช้แบบทดสอบมาตรฐานได้เหมือนความฉลาดของสติปัญญา บ่อยครั้งที่การเปิดเผยอารมณ์เชิงลบถูกมองว่าเป็นสิ่งต้องห้าม หนังสือเล่มนี้จะชวนคุณค้นพบแผนที่นำทางที่จะช่วยให้การแสดงออกทางด้านอารมณ์อยู่ในระดับเหมาะสมและหยิบยกมันมาใช้ได้ไม่ว่าจะเป็นอารมณ์เชิงลบหรือเชิงบวก แน่นอนว่ามันคงไม่ง่าย แต่เราว่ามันคุ้มค่าที่จะลองพยายาม
ไม่ใช่ตลอดเวลาที่เราจะรับรู้ถึงสิ่งที่กำลังเกิดขึ้นอยู่ข้างในตัวเรา ไม่ว่าจะเป็นความรู้สึกหรืออารมณ์ที่มาแล้วก็หายไปอย่างรวดเร็ว และอาจมีบางสภาวะที่อ้อยอิ่งเนิ่นนานเพื่อรอเวลาให้เราจัดการทำอะไรสักอย่าง ดังเช่นยามที่เราโกรธ ความพลุ่งพล่านดุดันมักผลักไสทุกสิ่งทุกอย่างให้เราต้องการระบายออก ไม่แน่ว่าอาจเป็นการเหวี่ยงหมัด ถ้อยคำผรุสวาท หรือบางครั้งก็เป็นน้ำตา
แต่ปฏิกิริยาที่ออกมานั้นมีต้นตอเพราะเรา “โกรธ” จริง ๆ หรือ?
โดยปกติแล้วเรามักระบุความรู้สึกของเราอย่างกว้าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นดี แย่ เบื่อ หรือเฉย ๆ ซึ่งการเหมารวมความรู้สึกอาจทำให้เราพลาดการเรียนรู้อารมณ์อันแท้จริงของตัวเราจนนำไปสู่การเข้าใจสาเหตุที่คลาดเคลื่อนได้
ดร.มาร์ค แบรกเก็ตต์ ได้นำเสนอทักษะการฝึกฝนให้เป็นผู้ที่มีความฉลาดทางด้านอารมณ์ไว้ด้วยโมเดลการเรียนรู้ RULER ซึ่งกระบวนการ RULER นี้ได้ครอบคลุมบริบทตั้งแต่จุดเริ่มต้นไปจนถึงวิธีแสดงออก โดยขั้นตอนแรกของกระบวนการคือการรับรู้อารมณ์อย่างถูกต้อง (Recognizing) หนังสือได้นำเสนอการใช้ ‘มาตรวัดภาวะทางอารมณ์’ ซึ่งถูกพัฒนาขึ้นโดย เจมส์ รัสเซล เพื่อช่วยให้เราวิเคราะห์แยกแยะความรู้สึกที่เกิดได้ละเอียดมากกว่าเดิม โดยมาตรวัดประกอบไปด้วยพื้นที่สี่เหลี่ยม 4 ช่องสมมาตร มีแกนนอนเป็นความพอใจและแกนตั้งเป็นระดับพลังงาน
- ช่องขวาบนคือสีเหลือง แทนพื้นที่ที่มีความพอใจสูงและพลังงานสูง อันสื่อถึงความสุข - ช่องซ้ายบนคือสีแดง แทนพื้นที่ที่มีความพอใจต่ำแต่พลังงานสูง ซึ่งอาจเกิดขึ้นในช่วงเวลาที่เรากำลังโกรธ - ช่องขวาล่างคือสีเขียว แทนพื้นที่ที่มีความพอใจสูงแต่พลังงานต่ำ เป็นช่วงของความรู้สึกสงบ อิ่มเอม และสุดท้าย - ช่องซ้ายล่างคือสีฟ้า แทนพื้นที่ที่ต่ำทั้งระดับความพอใจและพลังงาน อันหมายถึงภาวะความทุกข์ใจ เศร้าซึม
ซึ่งในส่วนท้ายสุดของหนังสือได้แสดงแผนภาพที่เต็มไปด้วยคำสื่อถึงอารมณ์ภายในพื้นที่แต่ละสีเอาไว้ ต้องบอกว่าเป็นส่วนที่เราชอบมาก รู้สึกเหมือนเวลาต้องการเช็คอารมณ์ตัวเองแล้วเรามีทิศทางคำถามพร้อมกับคลังคำไว้อธิบายอารมณ์ได้ชัดเจนขึ้นกว่าเดิม
หลังจากเรียนรู้ข้อมูลทางอารมณ์แล้ว เราจึงก้าวสู่ขั้นต่อไปนั่นคือการทำความเข้าใจ (Understanding) เราชอบพาร์ทนี้ในแง่ของการเปรียบเทียบความแตกต่างของอารมณ์ที่มักถูกเหมารวมว่าเหมือนกัน อย่างเช่นความเครียดและความกดดัน ความหึงหวงและความอิจฉา หรือความละอายใจ อับอาย และรู้สึกผิด หนังสือชี้ให้เห็นถึงจุดสังเกตและช่วยให้เราประเมินใหม่เพื่อนำไปสู่กระบวนการถัดไปนั่นคือการระบุอารมณ์อันแท้จริงที่เกิดขึ้น (Labeling) เพราะในสภาวะอารมณ์ช่องสีแดงอาจไม่ใช่แค่ความโกรธ หากเราทำความเข้าใจและสืบค้นอย่างนักวิทยาศาสตร์ เราอาจพบความหวาดกลัว ความวิตกกังวล หรือความเครียดหลบอยู่หลังฉากท่าทีเดือดดาลนั้น สำคัญคือเราต้องไม่ตัดสินมันทันทีว่านั่นคืออารมณ์โมโห
ถัดจากนี้ใน 2 ขั้นตอนสุดท้ายจะเป็นวิธีจัดการกับอารมณ์อันชัดเจนที่ถูกระบุได้แล้ว นั่นคือการแสดงออก (Expressing) และการควบคุมอารมณ์ (Regulating) ที่อาจนับว่าเป็นส่วนที่ยากที่สุด ด้วยเพราะการเลี้ยงดูปลูกฝัง วัฒนธรรม ความเหลื่อมล้ำ ความแตกต่างทางเชื้อชาติ ศาสนา หรือแม้แต่ความแตกต่างทางเพศ ก็อาจเป็นกำแพงกั้นขวางให้การแสดงออกนั้นเป็นเรื่องยากกว่าที่คิด แต่หากเราไม่ยอมให้ตัวเองหรือผู้อื่นได้รู้สึก การพยายามหาวิธีควบคุมสิ่งที่อธิบายไม่ได้ย่อมไม่ใช่เรื่องง่าย
การอธิบายและเรียบเรียงของหนังสือมีความเป็นเหตุเป็นผลต่อเนื่องกันอย่างไม่ติดขัด และสอดแทรกตัวอย่างเรื่องราวที่เราอาจนำไปปรับใช้ได้ ในส่วนของการประยุกต์ใช้ในสถานศึกษานั้นเหมาะอย่างยิ่งกับบุคลากรผู้มีส่วนต่อพัฒนาการของเด็กไม่น้อยไปกว่าบทบาทครอบครัว เราพบว่าหนังสือเล่มนี้ผู้เขียนได้ให้ความสำคัญกับการสื่อสารทักษะความฉลาดทางอารมณ์ในเยาวชนมาก อาจเป็นเพราะภูมิหลังของเขามีวัยเด็กที่ไม่ราบรื่นนัก แต่เป็นความโชคดีที่มีลุงมาร์วินบุคคลผู้นำพาให้ชีวิตของเขาพลิกผัน จนนำมาสู่งานวิจัยและการศึกษาเฉพาะทางที่ช่วยผู้คนได้จำนวนมาก นับเป็นอีกหนึ่งตัวอย่างของการมีผู้ใหญ่ใกล้ชิดซึ่งมีทักษะความฉลาดทางอารมณ์คอยดูแล
หนังสือเล่มนี้อาจใช้เป็นคู่มือประจำตัวสำหรับผู้ที่ต้องการฝึกฝนความฉลาดทางด้านอารมณ์และส่งต่อการเรียนรู้ให้กับเด็ก ๆ เพื่อให้พวกเขามีวิธีรับมือกับสิ่งที่ต้องพบเจอทั้งโลกภายนอกและโลกภายในตัวเองได้ หากจะกล่าวว่าการมีความฉลาดทางอารมณ์นอกเหนือไปจากความรู้ความสามารถที่มีอยู่จะยิ่งช่วยดึงศักยภาพที่ดีที่สุดของตัวเองให้ปรากฏออกมาก็คงไม่ผิดนัก อย่างไรก็ตาม ทักษะแห่งความอ่อนไหวและเปลี่ยนแปลงไปมาอยู่เสมอนี้คงไม่อาจสำเร็จได้ภายในชั่วข้ามคืน มันเป็นสิ่งที่เราต้องเรียนรู้ตลอดทั้งชีวิตเพื่อค้นพบว่ามันก็สำคัญไม่แพ้เรื่องอื่น ๆ ด้วยเช่นกัน
และอาจมีแค่การยอมให้ตัวคุณเองหรือคนรอบข้างได้รู้สึกเท่านั้น เราถึงจะเข้าใจความรู้สึกซึ่งกันและกันในฐานะเพื่อนมนุษย์
ซื้อหนังสือออนไลน์
“Permission to Feel โลกที่ผู้คนมีความฉลาดทางอารมณ์”
ผู้เขียน : Marc Brackett, Ph.D.
(ภัทร กิตติมานนท์ แปล)
จำนวนหน้า : 348 หน้า / ราคาปก : 330 บาท
สำนักพิมพ์ : โอ้มายก้อด (OMG BOOKS)
หมวด : พัฒนาตนเอง
